ভাৰত এখন কৃষিপ্ৰধান দেশ আৰু ইয়াৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৬০ শতাংশই জীৱিকাৰ বাবে কৃষিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। ইয়াৰ সমান্তৰালকৈ ভাৰতীয় অৰ্থনীতি শক্তিশালী কৰাত কৃষিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আছে। ইয়াত প্ৰতিটো বতৰত বিভিন্ন ধৰণৰ শস্যৰ খেতি কৰা হয়। শস্যৰ পৰা উন্নত উৎপাদনৰ বাবেও কৃষকসকলে কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰে।
আনহাতে, কৃষি কামত অহা অসুবিধা দূৰ কৰিবলৈ বা জীৱন সহজ কৰি তুলিবলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰেও কৃষকসকলক আঁচনিৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে। এই আঁচনিসমূহৰ সহায়ত কৃষকসকলে বীজ সিঁচাৰ পৰা উৎপাদিত সামগ্ৰী বিক্ৰীলৈকে সহজতা লাভ কৰে।
কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ দ্বাৰা পৰিচালিত কৃষি আঁচনিসমূহে ঋণৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাজসাহায্য, শস্যৰ বীমা আদি তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত প্ৰয়োজনৰ বাবে সুবিধা প্ৰদান কৰে। চৰকাৰৰ দায়বদ্ধতা আৰু জবাবদিহিতা নিশ্চিত কৰিবলৈ মন্ত্ৰালয়ৰ কেইবাটাও আঁচনি আৰু কাৰ্যসূচীয়ে দেশৰ কৃষকসকলৰ দিশ আৰু অৱস্থা সলনি কৰি আছে।
এইবাৰ অৰ্থাৎ এনে বহু কৃষি আঁচনি আৰম্ভ কৰা হৈছে যিয়ে কৃষকসকলৰ বাবে আয়ৰ নতুন উৎস আৰু মুকলি কৰ্মসংস্থাপনৰ সুযোগৰ সৃষ্টি কৰে। এই আঁচনিসমূহে কৃষকসকলক অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক সুৰক্ষাও নিশ্চিত কৰে। তেওঁলোকৰ বিষয়ে জানো আহক।
প্ৰধানমন্ত্ৰী কৃষি জলসিঞ্চন আঁচনি
প্ৰধানমন্ত্ৰী কৃষি সিঞ্চায়ী যোজনা আৰম্ভ কৰা হৈছে কৃষকসকলৰ উপকাৰৰ বাবে। এই আঁচনিৰ অধীনত কৃষকসকলক তেওঁলোকৰ পথাৰত জলসিঞ্চনৰ সময়ত ব্যৱহাৰ কৰা সঁজুলিসমূহৰ বাবে ৰাজসাহায্য দিয়া হয়।
ইয়াৰ অধীনত আত্মসহায়ক গোট, ট্ৰাষ্ট, সমবায় সমিতি, নিগম কোম্পানী, উৎপাদনশীল কৃষকৰ গোটৰ সদস্যসকলকো সুবিধা প্ৰদান কৰা হ’ব। প্ৰধানমন্ত্ৰী কৃষি সিনচাই যোজনা ২০২২ৰ অধীনত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৫০,০০০ কোটি টকাৰ পৰিমাণ নিৰ্ধাৰণ কৰিছে। ‘প্ৰতিখন খেতিলৈ পানী’ৰ সপোন বাস্তৱায়িত কৰিবলৈ এই আঁচনি আৰম্ভ কৰা হৈছে।
দৰাচলতে পৃথিৱীৰ ধাৰাবাহিকভাৱে কমি অহা পানী কৃষিৰ বাবে এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান হৈ পৰিছে। এই প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ কৃষি জলসিঞ্চন আঁচনিখনে কৃষকসকলক জলসিঞ্চনৰ বাবে খেতি সম্প্ৰসাৰণ, পানীৰ অপচয় হ্ৰাস আৰু পানীৰ কাৰ্যক্ষম কৌশল গ্ৰহণ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে।
প্ৰধানমন্ত্ৰী কৃষি সিঞ্চায়ী যোজনাৰ অধীনত যিকোনো বতৰত আবেদন কৰি জলসিঞ্চনৰ সঁজুলিৰ ওপৰত ৰাজসাহায্য লাভ কৰিব পাৰিব।
কিষাণ ক্ৰেডিট কাৰ্ড আঁচনি
যিকোনো খেতি কৰি থাকোঁতে বীজ সিঁচাৰ পৰা বিক্ৰীলৈকে কামত বহু টকা খৰচ হয়। প্ৰায়বোৰ কৃষকৰ হাতত এই সকলোবোৰ কাম একেলগে কৰিব পৰাকৈ পইচা নাই। কেতিয়াবা আৰ্থিক অসুবিধাৰ বাবে এই কৃষকসকলে নিজৰ খেতিৰ কাম মাজতে এৰি দিয়ে। তেওঁলোকৰ সমস্যা সমাধানৰ বাবে চৰকাৰে আৰম্ভ কৰিছে কিষাণ ক্ৰেডিট কাৰ্ড আঁচনি।
যাৰ অধীনত কৃষকসকলক সুলভ সুতৰ হাৰত ঋণৰ সুবিধা দিয়া হয়। কিষাণ ক্ৰেডিট কাৰ্ডত তেওঁলোকক হ্ৰস্বম্যাদী ঋণ দিয়া হয়। ইয়াৰ লগতে সময়মতে ঋণ পৰিশোধ কৰা কৃষকসকলকো ৰাজসাহায্য দিয়া হয়। এই আঁচনিৰ সুবিধা ল’বলৈ কৃষকসকলেও তেওঁলোকৰ ওচৰৰ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান বা বেংকৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিব পাৰে।
প্ৰধানমন্ত্ৰী শস্য বীমা আঁচনি
খেতি কৰাটো সহজ কাম নহয়। পৰিৱৰ্তিত বতৰ, প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ বাবে আৰু কেতিয়াবা পোক-ৰোগ প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ বাবে শস্যৰ বৃহৎ লোকচান হয়, যাৰ সন্মুখীন হ’ব পৰাটো কৃষকৰ বাবে সহজ নহয়। কৃষকৰ এনে সমস্যাৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ আৰু বৃহৎ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ পৰা বচাবলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে আৰম্ভ কৰিছে প্ৰধানমন্ত্ৰী ফছল বীমা যোজনা। এইদৰে কৃষকসকল বৃহৎ অৰ্থনৈতিক সংকটৰ পৰা ৰক্ষা পৰে।
এই আঁচনিৰ অধীনত কৃষকসকলে খেতি কৰা শস্যৰ বীমা কৰা হয়। এই আঁচনিৰ অধীনত বীজ সিঁচাৰ আগৰ পৰা আৰু চপোৱাৰ পিছলৈকে বীমা আৱৰণ পোৱা যায়। ৰবি শস্যৰ বীমা কৰাৰ বাবে ১.৫% সুত, খাৰিফ শস্যৰ বীমা কৰাৰ বাবে ২% সুত আৰু উদ্যান শস্যৰ বাবে ৫% হাৰত অৱদান দিব লাগিব।
ইয়াৰ বাহিৰেও যদি প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ বাবে শস্যৰ ক্ষতি হয়, তেন্তে এইটো ঘটাৰ ৭২ ঘণ্টাৰ ভিতৰত কৃষকসকলে বীমা কোম্পানীক অৱগত কৰিব লাগিব। ইয়াৰ পিছত বীমা কোম্পানীয়ে পথাৰত গৈ শস্যৰ ক্ষতিৰ বুজ লয় আৰু বীমা কভাৰেজৰ ধন কৃষকক দিয়ে।
মাটি স্বাস্থ্য কাৰ্ড আঁচনি
কৃষকসকলে নিজৰ পথাৰত উৎপাদন বৃদ্ধিৰ বাবে অসন্তুলিত সাৰ ব্যৱহাৰ কৰিছে। যাৰ বাবে তেওঁলোকৰ মাটিৰ মাটিৰ উৎপাদনশীলতা ক্ৰমাগতভাৱে হ্ৰাস পাইছে। পামখনৰ উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি কৰাৰ পৰিৱৰ্তে ই ক্ৰমাগতভাৱে হ্ৰাস পাইছে। মাটিৰ স্বাস্থ্য জানিবলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে আৰম্ভ কৰিছে মাটি স্বাস্থ্য কাৰ্ড আঁচনি।
এই আঁচনিৰ অধীনত কৃষকসকলে নিজৰ খেতিপথাৰৰ মাটিৰ নমুনা লৈ মাটি পৰীক্ষাগাৰলৈ যায়। ইয়াৰ পিছত লেবে মাটি স্বাস্থ্য কাৰ্ড প্ৰদান কৰে। এই কাৰ্ডখনত মাটিৰ অভাৱ, মাটিৰ প্ৰয়োজনীয়তা, সঠিক পৰিমাণৰ গোবৰ-সাৰ, কোন শস্যৰ পৰা ৰোপণলৈ সকলো তথ্য উপস্থিত থাকে।
প্ৰধানমন্ত্ৰী কুসুম যোজনা
আমাৰ দেশত সৌৰশক্তিৰ ব্যৱহাৰৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে অহৰহ গুৰুত্ব আৰোপ কৰি আহিছে। ইয়াৰ ফলত কেৱল বিদ্যুৎ ৰাহি হোৱাই নহয়, সৌৰশক্তিৰ পৰা বিদ্যুৎ উৎপাদন কৰিও কৃষকসকলে ভাল ধন উপাৰ্জন কৰিব পাৰে। ইয়াৰ বাহিৰেও শক্তি ব্যৱহাৰ কৰি জলসিঞ্চনৰ সহজতাৰে কৃষকসকলে আন বহুতো সুবিধা লাভ কৰে। ইয়াৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰধানমন্ত্ৰী কুসুম যোজনা চলাই আছে।
এই আঁচনিৰ অধীনত কৃষকসকলক এনেদৰে অনুপ্ৰাণিত কৰা হয় যাতে তেওঁলোকে নিজৰ পথাৰত সৌৰ পেনেল স্থাপন কৰিব পাৰে, পেনেল স্থাপন কৰাৰ পিছত কৃষকসকলে সৌৰ শক্তি পাম্পেৰে জলসিঞ্চনৰ কাম সহজে কৰিব পাৰে আৰু লগতে বিদ্যুৎ উৎপাদন কৰিও অধিক উপাৰ্জন কৰিব পাৰে।
পি এম কুছুম আঁচনিৰ অধীনত সৌৰ পাম্প ক্ৰয় কৰিবলৈ কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰে ৩০-৩০ শতাংশ ৰাজসাহায্য দিয়ে। বাকী ৩০% পৰিশোধৰ বাবে কৃষকক ঋণৰ সুবিধা দিয়া হয়। এইদৰে কৃষকসকলে মাত্ৰ ১০ শতাংশ খৰচতে সৌৰ পেনেল স্থাপন কৰিব পাৰিব।
প্ৰধানমন্ত্ৰী কিষাণ মান্ধন যোজনা
প্ৰধানমন্ত্ৰী কিষাণ মান্ধন যোজনাক কিষাণ পেঞ্চন যোজনা বুলিও কোৱা হয়। ১৮ৰ পৰা ৪০ বছৰ বয়সৰ কৃষকে এই আঁচনিৰ সুবিধা ল’ব পাৰিব। এই আঁচনিৰ অধীনত এই কৃষকসকলে প্ৰতিমাহে ৫৫ৰ পৰা ২০০ টকা বৰঙণি দিব লাগিব। ইয়াৰ পিছত যেতিয়া কৃষকৰ বয়স ৬০ বছৰ হয় তেতিয়া চৰকাৰক প্ৰতিমাহে ৩ হাজাৰ টকা অৰ্থাৎ বছৰি ৩৬ হাজাৰ টকা পেঞ্চন দিয়া হয়।
প্ৰধানমন্ত্ৰী কিষাণ সন্মান নিধি আঁচনি
আজিও ভাৰতৰ কৃষকৰ বৃহৎ জনসংখ্যা ক্ষুদ্ৰ আৰু প্ৰান্তীয় কৃষকৰ। মানে ২ একৰ বা তাতকৈ কম খেতিযোগ্য মাটি থকা কৃষক। এনে কৃষকক আৰ্থিক সাহায্য হিচাপে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে বছৰি ৬ হাজাৰ টকা দিয়াৰ সিদ্ধান্ত লৈছে। ইয়াৰ বাবে প্ৰধানমন্ত্ৰী কিষাণ সন্মান নিধি অৰ্থাৎ পি এম কিষাণ যোজনাও আৰম্ভ কৰা হৈছে। শেহতীয়া তথ্য অনুসৰি বৰ্তমান দেশৰ ৮ কোটিৰো অধিক কৃষকে এই আঁচনিৰ সুবিধা লৈছে।
ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বজাৰ বা ই-নাম
কৃষকসকলে সঠিক মূল্যত শস্য বিক্ৰী কৰিবলৈ সক্ষম হ’বলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বজাৰ অৰ্থাৎ ই-নাম আঁচনি আৰম্ভ কৰিছে। এই আঁচনিৰ অধীনত কৃষকে ঘৰতে বহি শস্যৰ নিবিদা দি দেশৰ যিকোনো কোণত নিজৰ ইচ্ছামতে উৎপাদিত সামগ্ৰী বিক্ৰী কৰিব পাৰিব।
এই কাম ই-নেমৰ সহায়ত কৰিব পাৰি যিটো এটা অনলাইন ট্ৰেডিং পৰ্টেল। এই পৰ্টেলত কৃষকে নিজৰ পঞ্জীয়ন আৰু শস্যৰ তথ্য দিব লাগিব। ইয়াৰ পিছত নিজে পৰ্টেলত উপস্থিত থকা কৃষি ব্যৱসায়ীসকলে কৃষকৰ উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ বাবে নিবিদা দিয়ে।
ইয়াৰ পিছত খেতিয়কৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে যে তেওঁ নিজৰ উৎপাদিত সামগ্ৰী যি দামত, য’ত বিচাৰে তাতেই বিক্ৰী কৰিব পাৰে। বিক্ৰীৰ পিছত ব্যৱসায়ীজনে নিজেই খেতিয়কৰ ওচৰলৈ আহি উৎপাদিত সামগ্ৰীবোৰ লৈ যায়। এইদৰে কৃষকৰ মজুত আৰু পৰিবহণৰ খৰচো ৰাহি হয়।
ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান শস্য অভিযান
পৰিৱৰ্তিত বতৰৰ বাবে পৰম্পৰাগত শস্যৰ লোকচান বাঢ়িছে। ইয়াৰ খেতি কৰা কৃষকসকলেও যথেষ্ট লোকচানৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয়। এই কাৰণেই এতিয়া কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে কৃষকসকলক ফল-মূল, ফুল, শাক-পাচলি, বনৌষধিকে ধৰি উদ্যান শস্যৰ খেতিৰ দিশত আগবাঢ়ি যাবলৈ পৰামৰ্শ দিছে। এই কামত কৃষকসকলৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান শস্য অভিযানে সহায়ক বুলি প্ৰমাণিত হৈছে।
এই আঁচনিৰ অধীনত উদ্যান শস্যৰ খেতিৰ বাবে কৃষকসকলক আৰ্থিক সাহায্য, ৰাজসাহায্য, ঋণ আৰু প্ৰশিক্ষণ দিয়া হয়। যিকোনো কৃষকে এই আঁচনিৰ সুবিধা ল’ব বিচাৰিলে নিজৰ জিলাৰ ওচৰৰ কৃষি বিভাগৰ লগত যোগাযোগ কৰিব পাৰে।
দুগ্ধ উদ্যোগীকৰণ উন্নয়ন আঁচনি (DEDS)
কৃষকৰ আয় বৃদ্ধি আৰু জীৱন ধাৰণৰ মান উন্নত কৰাৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে দুগ্ধ উদ্যোগ বিকাশ আঁচনি (DEDS) আৰম্ভ কৰিছে। দেশৰ অধিকাংশ কৃষকে পশুপালন কৰে। চৰকাৰৰ মতে এই কাম বৃহৎ পৰিসৰত কৰিলে ভাল পৰিমাণত গাখীৰ উৎপাদন কৰিব পৰা যাব।
এই আঁচনিৰ সুবিধা লৈ কৃষক বা পশুপালকে নতুন দুগ্ধশালা স্থাপন কৰিব পাৰে, যদি তেওঁলোকে ইতিমধ্যে দুগ্ধশালা চলাই আছে তেন্তে আৰু অধিক সম্প্ৰসাৰণ কৰিব পাৰে।