দেশৰ শ্ৰমশক্তিত ৬ বছৰত ১৭ কোটি চাকৰিৰ সংযোজন ঘটিছে। শেহতীয়াকৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে এই তথ্য প্ৰকাশ কৰিছে। ভাৰত দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা অৰ্থনীতিসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম, যি ডিজিটেল, স্বয়ংক্ৰিয় আৰু বহনক্ষম অৰ্থনীতি আৰু দ্ৰুতগতিত উত্থানশীল বিশ্ব শক্তিশালী দেশ হিচাপে অনাগত বছৰবোৰত বিকাশৰ প্ৰাথমিক ইঞ্জিন হ’বলৈ সাজু হৈছে। জনগাঁথনিগত সুযোগৰ বাবে ভাৰতে অনাগত বছৰবোৰত বিশ্বৰ শ্ৰমশক্তিত যোগদান কৰিবলগীয়া নতুন কৰ্মচাৰীৰ প্ৰায় দুই তৃতীয়াংশ যোগান ধৰিবলৈ সাজু হৈছে (বিশ্ব অৰ্থনৈতিক মঞ্চৰ চাকৰিৰ ভৱিষ্যত প্ৰতিবেদন, ২০২৫ৰ তথ্য অনুসৰি)।শ্ৰম আৰু নিয়োগ মন্ত্ৰালয়ৰ তথ্য অনুসৰি ২০১৭-১৮ চনত ভাৰতত কৰ্মসংস্থাপন লাভ কৰা লোকৰ সংখ্যা ৪৭.৫ কোটিৰ পৰা ২০২৩-২৪ চনত ৬৪.৩৩ কোটিলৈ বৃদ্ধি হোৱাৰ আশা কৰা হৈছে, অৰ্থাৎ ছয় বছৰৰ ভিতৰত ১৬.৮৩ কোটি নতুন চাকৰি বৃদ্ধি পাইছে। এই বৃদ্ধিয়ে যুৱকেন্দ্ৰিক নীতিৰ ওপৰত চৰকাৰৰ মনোনিৱেশ আৰু বিকশিত ভাৰতৰ দৃষ্টিভংগীৰ প্ৰতিফলন ঘটায়। এই বৃদ্ধি বিশেষভাৱে উল্লেখযোগ্য কাৰণ অৰ্থনৈতিক দৃষ্টিকোণৰ পৰা কেৱল মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনে (জিডিপি) এখন দেশৰ প্ৰকৃত উন্নয়নক সম্পূৰ্ণৰূপে প্ৰতিফলিত কৰিব নোৱাৰে। কেইবাটাও সমষ্টিগত অৰ্থনৈতিক সূচক বিবেচনা কৰিলে সঠিক ছবি এখন পৰিস্ফুট হয়, যিবোৰৰ ভিতৰত নিয়োগ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ। নিয়োগৰ অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক দুয়োটা তাৎপৰ্য্য আছে: উচ্চ নিয়োগৰ মাত্ৰাই শক্তিশালী অৰ্থনীতিৰ সংকেত দিয়ে, খৰচক উদ্দীপিত কৰে আৰু স্থায়ী বৃদ্ধিৰ প্ৰসাৰ ঘটায়। বৃদ্ধি অৰ্থপূৰ্ণ হ’বলৈ হ’লে অৰ্থনৈতিক সম্প্ৰসাৰণে উৎপাদনশীল, ভাল দৰমহা পোৱা চাকৰিৰ সৃষ্টিৰ ৰূপ ল’ব লাগিব যিয়ে জীৱিকা আৰু সামাজিক স্থিতিশীলতা বৃদ্ধি কৰে।ভাৰত চৰকাৰে নিয়মীয়াকৈ শ্ৰমশক্তিৰ ধাৰা অনুসৰণ কৰিবলৈ, নীতি নিৰ্ধাৰণৰ পথ প্ৰদৰ্শক কৰিবলৈ আৰু চাকৰিৰ বজাৰৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহ মোকাবিলা কৰিবলৈ নিয়োগৰ জোখ-মাখ কৰে। ইয়াৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিসংখ্যা কাৰ্যালয়ে সময়ে সময়ে শ্ৰম শক্তি জৰীপ (পিএলএফএছ) কৰে, যিয়ে শ্ৰম শক্তিৰ অংশগ্ৰহণৰ হাৰ (এলএফপিআৰ), শ্ৰমিকৰ সংখ্যাৰ অনুপাত (ডব্লিউপিআৰ) আৰু নিবনুৱাৰ হাৰ (ইউআৰ) আদি মূল সূচকৰ সময়োপযোগী অনুমানবোৰ আগবঢ়ায়।পিএলএফএছৰ শেহতীয়া তথ্য ২০২৫ চনৰ আগষ্ট মাহৰ ৩.৭৭ লাখ ব্যক্তিৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰা তথ্যৰ ভিত্তিত প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল। ইয়াৰে গ্ৰামাঞ্চলত ২.১৬ লাখ আৰু চহৰাঞ্চলত ১.৬১ লাখ। সৰ্বভাৰতীয় পৰ্যায়ত ২০২৫ চনৰ জুন আৰু আগষ্টৰ ভিতৰত দুয়োটা মূল নিয়োগ সূচকৰ উন্নতি হৈছে: এলএফপিআৰ—যিটোৱে জনসংখ্যাৰ ১৫ বছৰ আৰু তাৰ ঊৰ্ধ্বৰ কাম কৰি থকা বা কাম বিচাৰি থকা ব্যক্তিসকলৰ অংশক জুখি উলিয়াই। এনে লোকৰ সংখ্যা ২০২৫ৰ জুন মাহত ৫৪.২%ৰ পৰা আগষ্ট মাহত ৫৫%লৈ বৃদ্ধি পাইছে। ডপ্লিউ পি আৰ-জনসংখ্যাত নিয়োজিত ব্যক্তিৰ অংশ প্ৰতিফলিত কৰা জিডিপিও ২০২৫ চনৰ জুন মাহত ৫১.২%ৰ পৰা আগষ্ট মাহত ৫২.২%লৈ বৃদ্ধি পাইছে।ডব্লিউ পি আৰৰ এই বৃদ্ধি গ্ৰাম্য আৰু চহৰ দুয়োটা অঞ্চলতে দেখা গৈছে, যিয়ে সামগ্ৰিকভাৱে ৰাষ্ট্ৰীয় উন্নতিত অৰিহণা যোগাইছিল। এই প্ৰৱণতাবোৰে একেলগে এক স্বাস্থ্যকৰ আৰু অধিক সক্ৰিয় শ্ৰমিক বজাৰৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। বিস্তৃতৰূপত ১৫ বছৰ আৰু তাৰ ঊৰ্ধ্বৰ ব্যক্তিৰ এলএফপিআৰ ২০১৭−১৮ চনত ৪৯.৮%ৰ পৰা ২০২৩−২৪ চনত ৬০.১%লৈ বৃদ্ধি পাইছে আৰু ডব্লিউপিআৰ ৪৬.৮%ৰ পৰা ৫৮.২%লৈ বৃদ্ধি পাইছে।ক্ষেত্ৰীয় ধাৰালৈ চালে ২০২৫ চনৰ এপ্ৰিল-জুন ত্ৰৈমাসিকত কৃষি খণ্ডই সৰ্বাধিক গ্ৰাম্য শ্ৰম শক্তিৰ অংশগ্ৰহণ (পুৰুষৰ বাবে ৪৪.৬% আৰু মহিলাৰ বাবে ৭০.৯%) আছিল, আনহাতে তৃতীয় পৰ্যায়ৰ খণ্ড (সেৱা খণ্ড) চহৰ অঞ্চলত নিয়োগৰ সৰ্বাধিক উৎস আছিল (পুৰুষৰ বাবে ৬০.৬% আৰু মহিলাৰ বাবে ৬৪.৯%)। এই ত্ৰৈমাসিকত দেশত গড়ে ১৫ বছৰ আৰু ততোধিক বয়সৰ ৫৬৪ নিযুত ব্যক্তিয়ে কৰ্মসংস্থাপন লাভ কৰিছিল, ইয়াৰে ৩৯.৭ কোটি পুৰুষ আৰু ১৬.৭ কোটি মহিলা।২০২৪-২৫ চনত কৰ্মচাৰী ভৱিষ্যনিধি সংস্থাত (ইপিএফঅ’) ১ কোটি ২৯ লাখতকৈ অধিক ব্যক্তিয়ে যোগ কৰিছিল, যি ২০১৮-১৯ চনত ৬১.১২ লাখ আছিল। ২০১৭ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ট্ৰেকিং ব্যৱস্থাটো আৰম্ভ কৰাৰ পিছৰে পৰা কেৱল ২০২৫ চনৰ জুলাই মাহত ২১ কোটি ৪ লাখ ব্যক্তিকে ধৰি ৭.৭৩ কোটিতকৈ অধিক ব্যক্তিয়ে যোগদান কৰিছে। ইয়াৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিককৰণৰ ক্ৰমবৰ্ধমান স্তৰ আৰু সামাজিক সুৰক্ষাৰ বৰ্ধিত কভাৰেজ প্ৰতিফলিত হয়। ক্ৰমাৎ বৃদ্ধি পোৱা নিয়োগৰ সুযোগ, কৰ্মচাৰীৰ সুবিধাৰ বিষয়ে সজাগতা বৃদ্ধি আৰু ইপিএফঅ’ৰ সফল প্ৰচাৰ কাৰ্যসূচীৰ বাবে ২০২৫ চনৰ জুলাই মাহত ৯.৭৯ লাখ নতুন ব্যক্তিক সংযোজন কৰা হয় (কেৱল ১৮-২৫ বছৰ বয়সৰ গোটত ৬০%)।তদুপৰি, ২০১৭−১৮ চনত আত্মসংস্থাপন ৫২.২%ৰ পৰা ২০২৩−২৪ চনত ৫৮.৪%লৈ বৃদ্ধি পাইছে, আনহাতে অনানুষ্ঠানিক শ্ৰম ২৪.৯%ৰ পৰা ১৯.৮%লৈ হ্ৰাস পাইছে। এই পৰিৱৰ্তনে চৰকাৰী পদক্ষেপৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত উদ্যোগীকৰণ আৰু স্বাধীন কামৰ দিশত এক প্ৰবাহক প্ৰতিফলিত কৰে ।
