হিন্দু দেৱতা ৰামায়ণৰ অন্যতম নায়ক হনুমানৰ জন্ম উদযাপন কৰা হিন্দু উৎসৱ। ভাৰতৰ প্ৰতিখন ৰাজ্যতে সময় আৰু পৰম্পৰা অনুসৰি হনুমান জয়ন্তীৰ উদযাপনৰ ভিন্নতা আছে। ভাৰতৰ প্ৰায়বোৰ উত্তৰ ৰাজ্যতে এই উৎসৱ হিন্দু মাহৰ চ’ত (চৈত্ৰ পূৰ্ণিমা) মাহৰ পূৰ্ণিমাৰ দিনা পালন কৰা হয়।হনুমান হৈছে কেছাৰী আৰু অঞ্জনাৰ ঘৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা এজন বানৰাৰ। হনুমানক বায়ু দেৱতাৰ আকাশী পুত্ৰ বুলিও জনা যায়।তেওঁৰ মাক অঞ্জনা আছিল এগৰাকী অভিশাপৰ বাবে পৃথিৱীত জন্ম হোৱা অপ্সৰা। পুত্ৰ সন্তান জন্ম দিয়াৰ লগে লগে তাই এই অভিশাপৰ পৰা মুক্ত হৈছিল। বাল্মিকী ৰামায়ণত উল্লেখ আছে যে তেওঁৰ পিতৃ কেছাৰী বৰ্তমানৰ কৰ্ণাটকৰ বিজয়নগৰ জিলাৰ হাম্পিৰ ওচৰৰ কিষ্কিন্ধা ৰাজ্যৰ ওচৰত অৱস্থিত সুমেৰু নামৰ অঞ্চলৰ ৰজা বৃহস্পতিৰ পুত্ৰ। অঞ্জনাই সন্তান জন্ম দিবলৈ শিৱৰ ওচৰত বাৰ বছৰ ধৰি তীব্ৰ প্ৰাৰ্থনা কৰিছিল বুলি কোৱা হয়।
তেওঁলোকৰ ভক্তিত সন্তুষ্ট হৈ শিৱই তেওঁলোকক বিচৰা পুত্ৰটো প্ৰদান কৰিলে।একনাথৰ ভৱৰ্থ ৰামায়ণত উল্লেখ আছে যে অঞ্জনে যেতিয়া ৰুদ্ৰক পূজা কৰি আছিল, তেতিয়া অযোধ্যাৰ ৰজা দশৰথেও সন্তান জন্মৰ স্বাৰ্থত ঋষি ঋষিৰ নিৰ্দেশনাত পুত্ৰকামেষ্ঠীৰ ৰীতি-নীতি কৰিছিল। ফলস্বৰূপে তেওঁ তিনিগৰাকী পত্নীৰ ভাগৰ বাবে কিছু পায়াসম (ভাৰতীয় পুডিং) লাভ কৰিছিল, যাৰ ফলত ৰাম, লক্ষ্মণ, ভৰত আৰু শত্ৰুঘ্নৰ জন্ম হৈছিল। ঐশ্বৰিক নিয়ম অনুসৰি অঞ্জনাই পূজা-অৰ্চনাত নিয়োজিত হৈ থকা হাবিখনৰ ওপৰেৰে উৰি থাকোঁতে এটা ঘুৰি (চৰাই) সেই পুডিঙৰ এটা খণ্ড কাঢ়ি লৈ পেলাইছিল। বায়ুৱে, পৰি থকা পুডিংটো অঞ্জনাৰ মেলি দিয়া হাতলৈ পঠিয়াই দিলে, যিয়ে সেই পুডিংটো সেৱন কৰিলে। ফলস্বৰূপে তাইৰ পৰা হনুমান জন্ম হয়।
হনুমানক অশুভৰ ওপৰত জয়লাভ আৰু সুৰক্ষা প্ৰদানৰ ক্ষমতা থকা দেৱতা হিচাপে পূজা কৰা হয়। এই উৎসৱত হনুমান ভক্তসকলে তেওঁক উদযাপন কৰি তেওঁৰ সুৰক্ষা আৰু আশীৰ্বাদ বিচাৰে। মন্দিৰত যোগ দি তেওঁক পূজা কৰি ধৰ্মীয় প্ৰসাদ আগবঢ়ায়। বিনিময়ত ভক্তসকলে প্ৰসাদ লাভ কৰে।তেওঁক শ্ৰদ্ধা কৰা লোকসকলে হনুমান চলিছা আৰু ৰামায়ণৰ দৰে হিন্দু গ্ৰন্থৰ পৰা পঢ়িছিল।ভক্তসকলে মন্দিৰ পৰিদৰ্শন কৰি হনুমানৰ মূৰ্তিৰ পৰা কপালত এটা ফোট লগায়। কিংবদন্তি অনুসৰি হনুমানে সীতাক কপালত সিন্দুৰ লগাই থকা দেখি এই প্ৰথাৰ বিষয়ে সোধা-পোছা কৰিছিল। তাই উত্তৰ দিলে যে তেনে কৰিলে স্বামী ৰামৰ দীৰ্ঘায়ু সুনিশ্চিত হ’ব। তাৰ পিছত হনুমানেও নিজৰ সমগ্ৰ শৰীৰত সেন্দুৰৰ লেপ দিলে, যাৰ ফলত ৰামৰ অমৰত্ব নিশ্চিত হ’ল।