২০১৬ চনৰ ৮ নৱেম্বৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে পুৰণি ১০০০ আৰু ৫০০ টকীয়া বেংকনোটৰ বিমুদ্ৰাকৰণৰ কথা ঘোষণা কৰিছিল আৰু এই অভূতপূৰ্ব সিদ্ধান্তৰ অন্যতম মূল উদ্দেশ্য আছিল ডিজিটেল পেমেণ্টৰ প্ৰসাৰ আৰু ক’লা ধনৰ প্ৰবাহ ৰোধ কৰা।
ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ তথ্য অনুসৰি ২০১৬ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত মূল্যৰ হিচাপত চিআইচি ১৭.৭৪ লাখ কোটি টকাৰ পৰা ২০২২ চনৰ ২৩ ডিচেম্বৰত ৩২.৪২ লাখ কোটি টকালৈ বৃদ্ধি পাইছে।
কিন্তু বিমুদ্ৰাকৰণৰ কিছু সময়ৰ পাছতে ২০১৭ চনৰ ৬ জানুৱাৰীত চিআইচিৰ নিম্নতম স্তৰ প্ৰায় ৯ লাখ কোটি টকালৈ দ্ৰুতগতিত হ্ৰাস পায়, যিটো ২০১৬ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত ১৭.৭৪ লাখ কোটি টকাৰ প্ৰায় ৫০ শতাংশ।
সেই সময়ত মুঠ নোটৰ প্ৰায় ৮৬ শতাংশ পুৰণি ৫০০/১০০০ বেংক নোট বাতিল হোৱাৰ পিছত যোৱা ছবছৰৰ ভিতৰত এই সংখ্যা আছিল সৰ্বনিম্ন।
২০১৭ চনৰ ৬ জানুৱাৰীৰ তুলনাত চিআইচিয়ে ৩গুণতকৈ অধিক বা ২৬০ শতাংশ জঁপিয়াই পৰাৰ বিপৰীতে ২০১৬ চনৰ ৪ নৱেম্বৰৰ পৰা প্ৰায় ৮৩ শতাংশ জঁপিয়াই পৰিছে।
পুনৰ মুদ্ৰাকৰণৰ গতি বৃদ্ধি পোৱাৰ লগে লগে চিআইচিয়ে সপ্তাহৰ পিছত সপ্তাহ বৃদ্ধি পাই বিত্তীয় বৰ্ষৰ শেষলৈকে শীৰ্ষৰ ৭৪.৩ শতাংশত উপনীত হয়। তাৰ পিছত ২০১৭ চনৰ জুন মাহৰ শেষৰ ফালে বিমুদ্ৰাকৰণৰ পূৰ্বৰ শিখৰৰ প্ৰায় ৮৫ শতাংশ।
বিমুদ্ৰাকৰণৰ ফলত চিআইচি প্ৰায় ৮,৯৯,৭০০ কোটি টকা (২০১৭ চনৰ ৬ জানুৱাৰীলৈকে) হ্ৰাস পোৱাৰ ফলত বেংকিং ব্যৱস্থাৰ সৈতে উদ্বৃত্ত লিকুইডিটি বৃহৎ পৰিমাণে বৃদ্ধি পায়, যিটো নগদ সংৰক্ষিত অনুপাত (পাৰ্ক কৰা জমা ধনৰ শতাংশ) কৰ্তনৰ সমতুল্য আৰ বি আই) প্ৰায় ৯ শতাংশ।
