✍ হেমন্ত ডেকা

কোনো এটা বিশেষ অঞ্চলৰ লোক সাহিত্য, সামাজিক প্রথা আৰু ৰীতি-নীতি দৈনন্দিন জীৱনত ব্যৱহাৰ কৰা ভৌতিক সা-সঁজুলি আৰু পৰিবেশিত কলা আদিবোৰ সামৰি জাতি এটাৰ উমৈহতীয়া সামাজিক জীৱন প্রণালীয়েই লোক সংস্কৃতি । অসমীয়া লোক সংস্কৃতিৰ অংগবোৰৰ ভিতৰত গৃহ সজ্জাৰ মনোৰম কলা, বিভিন্ন আহিলাপাতি যিবোৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ বিভিন্ন কর্মত ব্যৱহাৰ হয়, পৰিধান কৰা সাজপাৰ, সোণ ৰূপ হাতীদাঁতেৰে নির্মিত আ-অলংকাৰ, বাঁহ বেতৰ বিভিন্ন সা-সঁজুলি, কাঁহ পিতল আদি ধাতুৰে তৈয়াৰী বিভিন্ন সা-সঁজুলি আদিয়ে উল্লেখযোগ্য । অসমীয়া লোক কলা সংস্কৃতিৰ অন্তর্ভক্ত উপদান মৃৎ শিল্প, স্থাপত্য শিল্প, কাষ্ঠ শিল্প, ধাতু শিল্প, বয়ন শিল্প, বস্ত্র শিল্প, হস্ত শিল্প,  বেশভূষা,  খাদ্যভ্যাস আদিয়ে  বহল অসমীয়া সংমিশ্রিত সংস্কৃতিৰ পথাৰ উজ্বলাই ৰাখিছে । অসমীয়া লোক সংস্কৃতিত শৰাইয়ে এক বিশেষ মর্যদাপূর্ণ স্থান অধিকাৰ কৰি আছে । বিশেষত পিতল আৰু কাঁহ নামৰ সংকৰ ধাতুৰ দ্বাৰা শৰাই নির্মাণ কৰা হয় । শৰাই নির্মাণ কৰিবলৈ প্রথমে চাক পিতল কাটি লোৱা হয় । কাটি লোৱা চাক পিতল শৰাইৰ গঠন আৰু আকৃতি মতে কাঠৰ ফৰ্মাত বহুৱাই কোৱাই লোৱা হয়I ফৰ্মাত বহুওৱাৰ আগতে চাক পিতলৰ কাটি লোৱা অংশতো জুইত সুমোৱাই তাপ দি কোমল কৰি লোৱা হয়I এনে কৰিলে ফৰ্মাত বহুৱাই পিতাৰ পিছত ফাটি নাযায় । আগতে জুইশালত ছাগলীৰ ছালেৰে তৈয়াৰী ভাটিৰ সহায়ত বতাহ লগাই পেৰা হৈছিল কিন্তু বর্তমান যন্ত্রৰ সহায়ত সেই কাম সম্পন্ন কৰা হয়I শৰাই এখন প্রস্তুত কৰোতে প্রথমে বেলেগ বেলেগ অংশবোৰ বনাই লোৱা হয় । চাক পিতলৰ কটা অংশ জোৰা দিবলৈ দস্তা আৰু পিতলৰ ৩:১ অনুপাতত তৈয়াৰ কৰা মিশ্রন “পায়েন” ব্যৱহাৰ কৰা হয় । পায়েন তৈয়াৰ কৰোতে পিতল আৰু দস্তাৰ মিশ্রণ বহল মুখৰ  সৰু মাটিৰ পাত্র ‘মুহী’ত দি জুইত গলাই লোৱা হয় । পিছত চেঁচা পায়েন গুড় কৰি লোহাৰ চাতুলী, ৰেতি আদি সঁজুলিৰে মিহি কৰি চাফা কৰা হয় । আগতে নির্মাণ কৰি থোৱা অংশবোৰ লা লগাই সঠিক স্থানত সংযোগ কৰি এখন সম্পুর্ণ শৰাই নির্মাণ কৰা হয় । এখন শৰাইৰ ঢাকনিখনৰ পাতি, গল আৰু চোলা আদি অংশবোৰ থাকে । শৰাইখনৰ তলৰ খন্ডতোৰ অংশ কেইটা ক্রমে দাইলা, ঠগীধৰা, কলচি, কাচি আৰু পয়েৰা ।  অসমীয়া সমাজত বিভিন্ন মাংগলিক কাম আৰু সন্মান জনোৱাৰ বাবে অতীজৰে পৰা শৰাই ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে । শৰাইৰ নির্মান আৰু প্রচলন প্রথমতে কেতিয়া হৈছিল জনা নাযায় যদিও অসমীয়া লোক সংস্কৃতিৰ অনবদ্য সম্পদ শৰাই মধ্যযুগতে সিংহাসনৰ সন্মুখত নৈৱেদ্য আগবঢাই দিবলৈ  ব্যৱহাৰ কৰিছিল বুলি জনা যায় । শৰাই অসমীয়া লোক সংস্কৃতিৰ আপুৰুগীয়া সম্পদI ই সন্মানৰ প্রতীক, থাপনাৰ আসন, নৈৱেদ্য পাত্র, উপহাৰ তথা গৃহ সজ্জাৰ কলাত্মক সামগ্রী ।

✍ ডাঃ প্ৰণৱ চক্ৰৱৰ্তী

ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী ডাঙৰীয়াই  আত্মনিৰ্ভৰশীল ভাৰত আৰু থলুৱা সামগ্ৰীৰ প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰৰ ওপৰত যি ইংগিত দিলে তাক লৈ আজিৰ এই সংকটময় সময়তো আমি আশাবাদী হৈ উঠিছোঁ৷ আগন্তুক দিনবোৰত নিৱনুৱা সমস্যাই যি ভয়ানক ৰূপ ল’ব পাৰে বুলি এক ধাৰণা গঢ় লৈ উঠিছে তেনে সময়ত প্ৰধানমন্ত্ৰী ডাঙৰীয়াৰ বক্তব্যই আমাৰ যুৱক-যুৱতীসকলক যথেষ্ট সাহস দিছে৷ অনাগত দিনত মধ্যভোগীৰ চকু নপৰাকৈ এই আঁচনিসমূহ ৰাইজৰ মাজলৈ নিব পাৰিলেই আত্মনিৰ্ভৰশীল ভাৰতৰ সপোন সাৰ্থক হ’ব৷ দেশৰ প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ প্ৰাকৃতিক সমল আৰু জলবায়ু ভিন্ন৷ এই সমল সমূহৰ প্ৰকৃত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰিলেই ৰাজ্যখন স্বনিৰ্ভৰশীল হোৱাত নিশ্চয় সহায়ক হ’ব৷ অসমৰ বিভিন্ন প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ভিতৰত বাঁহ অন্যতম৷ চাহপাত, কয়লা, খাৰুৱাতেলৰ বৃহৎ উদ্যোগৰ প্ৰতি চৰকাৰ, পুজিপতি ব্যৱসায়ী আদি সকলো উৎসাহী যদিও দেশৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক বাঁহ উৎপাদন কৰা ৰাজ্য হোৱাৰ পিচতো বাঁহৰ যথোচিত উদ্যোগ এটা গঢ়াৰ সদিচ্ছাৰ অভাৱ যেন আমাৰ বোধ হয়৷ সঠিক প্ৰশিক্ষণ পালে থলুৱা বহু নিবনুৱা যুৱক যুৱতীয়ে এই উদ্যোগৰ লগত জড়িত হৈ স্বনিৰ্ভৰশীল হ’ব পাৰিব৷ সম্প্ৰতি বাঁহৰ ৰপ্তানিৰ লগত কিমানজন অসমীয়া যুৱক জড়িত হৈ আছে তাৰ নিশ্চিত তথ্য আমাৰ হাতত নাই যদিও এই সংখ্যা নিচেই তাকৰ বুলি আমি নিশ্চিত৷ দৈনন্দিন ব্যৱহাৰৰ বিভিন্ন আচবাব আৰু সামগ্ৰী বাঁহেৰে অতি উন্নতমানৰ কৰি নিৰ্মাণ কৰিব পাৰি। ভাল বজাৰ আৰু প্ৰশিক্ষণৰ দিহা কৰিলে আৰু বহুতকে এই ক্ষেত্ৰৰ প্ৰতি আগ্ৰহী কৰিব পৰা যাব। বজাৰৰ অভাৱত বা বজাৰখনৰ লগত যোগসূত্ৰ স্থাপন কৰিব নোৱাৰাৰ বাবে বহুতেই বাঁহৰ শিল্পকৰ্মত দখল থকাৰ পিচতো এই কৰ্মক জীৱিকা হিচাপে লব পৰা নাই৷ এইক্ষেত্ৰত চৰকাৰৰ প্ৰত্যক্ষ সহযোগ আৰু নেতৃত্ব লাগিব৷ বিভিন্ন চৰকাৰী আঁচনিৰ অধীনত ৰাজসাহায্যযুক্ত ঋণৰ বাবে নিজৰ বাঁহৰ সামগ্ৰী নিৰ্মাণৰ ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগটোৰ ভৰষাত আগবাঢ়ে যদিও বেংকৰ বা চৰকাৰী কাৰ্যালয়ৰ মেঁৰপেচত সপোন পূৰণ নহয়। নীতি নিৰ্দেশনাৰ মাজেৰেই এনেবোৰ প্ৰক্ৰিয়া সৰলীকৰণত চৰকাৰে গুৰুত্ব প্ৰদান কৰিব লাগিব৷ কিছুবছৰ আগতে নলবাৰীৰ যুৱ উদ্যোগী এগৰাকীৰ বাঁহেৰে মৃতদেহ কঢ়িওৱা বিজ্ঞানসন্মত কফিন নিৰ্মাণ আৰু ৰপ্তানি কৰাৰ তেখেতৰ  বৃহৎ পৰিকল্পনা কেনেকৈ চৰকাৰী বিত্তীয় সাহায্য নোপোৱাৰ বাবেই স্তব্ধ হৈ পৰিছিল তাৰ দুখজনক বৰ্ণনা শুনি সান্ত্বনা বা সাহস দিয়াৰ ভাষা বিচাৰি পোৱা নাছিলো৷ বৰ্তমান চৰকাৰৰ দিনত অন্তত তেনে নিজৰ লগতে আন দহজনক সংস্থাপন দিব পৰা আঁচনি কাগজৰ ভাজতে ধ্বংস হৈ নাযাব বুলি আশা ৰাখিছোঁ৷ ৰাজ্য চৰকাৰে এই ক্ষেত্ৰত নিজেই উদ্যোগ ল’লে বৰ্তমানৰ জটিল সময়তো আমি বহু যুৱক-যুৱতীৰ সংস্থাপনৰ বাট মুকলি কৰি দিব পাৰিম৷